***
Những nguyên tắc không bao giờ thay đổi
Tháng 7 năm 2001, vụ án lạm dụng trẻ em kéo dài nửa thế kỷ tại nhà thờ Công giáo tại Boston bị phanh phui qua loạt điều tra của nhóm phóng viên Spotlight, đứng đầu là Biên tập viên Martin Baron. Những sự thật lần đầu tiên được các phóng viên dũng cảm của The Boston Globe công bố đã khiến dư luận dậy sóng. Với tiếng nói không khoan nhượng trước tội ác bị che đậy bởi thế lực khổng lồ khi đó là Nhà thờ Công giáo, hàng trăm nạn nhân đã được cứu rỗi khỏi quá khứ kinh hoàng.
Dù cuộc điều tra cũng gây ra tổn thương không ít cho những tín đồ Công giáo, nhưng việc tôn trọng sự thực đã được Martin Baron đặt lên hàng đầu. “Cuộc điều tra này nhằm phơi bày sự lạm dụng có hệ thống và đảm bảo rằng nó không thể tiếp tục bị che giấu hoặc phớt lờ… Công việc của chúng tôi là khám phá sự thật và đảm bảo rằng công lý được thực thi cho những người đã chịu đựng trong im lặng quá lâu” – Martin Baron đã nói về cuộc điều tra của mình cùng những cộng sự.
Tháng 1 năm 2013, Martin Baron đến The Washington Post (The Post), vào thời điểm tờ báo gặp khó khăn về tài chính, và gia đình Graham – những người chủ của The Post quyết định chuyển nhượng lại tờ báo cho tỷ phú đầy tham vọng Jeff Bezos. Những lo ngại được dấy lên về những khó khăn trong giai đoạn chuyển giao, nhiều người đã bày tỏ lo lắng về tương lai của tờ báo và nhiệm vụ nặng nề dành cho Baron trong vai trò Tổng biên tập.
Trước những xáo trộn và bất ổn ban đầu do sự xâm chiếm quá nhanh của công nghệ số, với việc cắt giảm số lượng báo in và đầu tư mạnh mẽ vào nền tảng trực tuyến của Jeff, Martin đã buộc phải có những sự cải tổ mạnh mẽ trong hệ thống và đội ngũ của toà soạn. Nhiều phóng viên của The Post kể lại, đôi khi, Tổng biên tập của họ trở nên phẫn nộ trước việc các phóng viên của mình thường xuyên đăng tin chớp nhoáng lên Mạng xã hội. Với ông, việc đưa tin dễ dãi có thể làm nhiễu loạn và suy yếu uy tín báo chí.
Martin Baron nhanh chóng thiết lập những nguyên tắc làm việc không chỉ trở thành kim chỉ nam cho các phóng viên tại The Washington Post khi đó, mà còn truyền cảm hứng mạnh mẽ cho bất kỳ ai theo đuổi công việc báo chí. Đó là nguyên tắc đưa tin nhanh chóng, đầy đủ, nhưng luôn phải chính xác và tuyệt đối tôn trọng sự thật, dù ở bất cứ đâu, bất cứ nền tảng nào hay thời đại nào.
Martin đã tạo ra một không khí báo chí nhanh nhạy và đầy quyết liệt tại The Washington Post, dựa trên lập trường cứng rắn và kiên định trong việc đưa tin chân thực, khách quan, chính xác và minh bạch của mình. Sự hồi sinh của The Post dưới sự lãnh đạo của Martin Baron là câu chuyện thành công lớn nhất của ngành báo chí trong nhiều thập kỷ qua, trong giai đoạn chuyển giao đầy thử thách giữa các tạp chí in truyền thống và báo điện tử ngày nay.
Trong suốt sự nghiệp của mình, Baron cùng các đồng nghiệp đã không ngừng tiên phong trong việc điều tra và phơi bày những vụ bê bối, vi phạm nhân quyền và lạm dụng quyền lực, góp phần bảo vệ lợi ích cộng đồng và thúc đẩy sự thay đổi tích cực trong xã hội. Sự nỗ lực không mệt mỏi của những nhà báo can đảm ấy đã mang lại công lý cho nhiều nạn nhân, vạch trần sự thật và chứng minh sức mạnh to lớn của báo chí trong hành trình đấu tranh vì lẽ phải.
“Dù công nghệ có thay đổi thế nào đi nữa, nguyên tắc cơ bản của báo chí vẫn không đổi. Đó là sự trung thực, chính trực và trách nhiệm. Chúng ta có trách nhiệm theo đuổi sự thật, bất kể nó dẫn chúng ta đến đâu. Và chúng ta phải làm điều đó với sự công bằng và lòng can đảm” – Martin Baron nói trong bài phát biểu khi nhận Giải thưởng Thành tựu trọn đời từ Hiệp hội Tin tức Trực tuyến (ONA) vào năm 2016.
“Chúng tôi không chiến đấu, chúng tôi đang làm việc!”
Martin Baron sinh năm 1954, trong một gia đình Do Thái ở Tampa, Florida, cha mẹ của ông là những người di cư từ Israel. Ông tốt nghiệp Đại học Lehigh ở Bethlehem, Pennsylvania năm 1976, lấy bằng Cử nhân Báo chí cùng MBA loại xuất sắc. Martin sớm bộc lộ năng lực báo chí xuất sắc ngay từ khi ngồi trên ghế nhà trường với những bài báo thể hiện tư duy báo chí đầy sắc sảo.
Ngay sau khi tốt nghiệp, Baron chính thức bước chân vào công việc báo chí với vị trí Biên tập viên tại The Miami Herald, rồi lần lượt tại các tòa soạn The Los Angeles Times, The New York Times, The Boston Global, rồi đến The Washington Post. Ông vừa tuyên bố nghỉ hưu vào tháng 1 năm 2021 vừa qua sau 18 giải Pulitzer về báo chí trong sự nghiệp.
Trong suốt hành trình của mình, Baron là người xác lập sức mạnh của báo chí cần phải đưa những tin tức nhằm tạo ra sự thay đổi của xã hội. Biên tập viên huyền thoại gần như dành cả sự nghiệp cầm bút của mình để không ngừng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc theo đuổi sự minh bạch và tự do trong báo chí, bất chấp niềm tin cá nhân hay những áp lực bên ngoài. Ông cũng luôn từ chối việc được nhìn nhận như một người anh hùng. Với ông, đó chỉ là những việc mà các nhà báo nên làm.
Năm 2014, trong bài phát biểu của mình trước các sinh viên của Đại học Lehigh, nơi ông từng theo học, Baron chia sẻ ba sự kiện quan trọng nhất trong sự nghiệp của mình: Việc xác lập sự thật trong tỉ lệ phiếu bầu tại cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2000 khi ông làm tại The Miami Herald, cuộc điều tra về lạm dụng tình dục của các linh mục Công giáo tại The Boston Globe, và việc The Washington Post đưa tin về chương trình giám sát của NSA…
Ông chia sẻ, đó là những lần mà ông buộc phải dựa vào những nguyên tắc và giá trị cao nhất mà mình theo đuổi để đưa qua quyết định, dù biết sẽ có những tổn thương đáng kể cho một vài bên liên quan. Tuy nhiên, Baron nhấn mạnh: “Chúng tôi không chiến đấu, chúng tôi đang làm việc!”, để khẳng định rằng báo chí không có ý định đối đầu với bất kỳ điều gì, mà chỉ đơn giản là làm công việc của mình, đó là tìm kiếm và đưa tin sự thật, với ý thức mạnh mẽ về đạo đức và trách nhiệm.
Câu nói này cũng trở thành một câu nói truyền cảm hứng mạnh mẽ được nhiều thế hệ nhà báo Hoa Kỳ cũng như trên toàn thế giới nhắc lại, để nói về một lý tưởng về quyền tự do báo chí và giá trị của nghề báo. Nó cũng là một lời nhắc nhở rằng báo chí không phải là một công cụ, mà phải được tôn trọng với đầy đủ sự tự do dựa trên những nguyên tắc cao nhất của con người và xã hội.
