Năm 2013, loạt phim về băng nhóm tội phạm “Bóng ma Anh Quốc” – Peaky Blinder lên sóng và ngay lập tức “gây bão” toàn cầu, đưa tên tuổi của Cillian Murphy – người thủ vai chính Thomas “Tommy” Shelby – trở thành một diễn viên đại chúng được yêu thích trên toàn thế giới.
Cillian Murphy, một người gần như hướng nội, với lối sống khiêm nhường và kín đáo, đã thực sự có màn hóa thân kinh điển vào vai thủ lĩnh băng đảng khét tiếng nhất tại Birmingham, vai diễn vốn định giành cho Jason Statham – ngôi sao hành động lừng lẫy.
Ở Cillian, người ta luôn thấy những sự đối lập giữa nội tâm phức tạp với bề ngoài giản dị. Một trái tim ấm áp dữ dội ẩn chứa dưới khuôn mặt lãnh đạm và ánh mắt xanh lạnh lùng. Anh tạo nên những nhân vật khiến cả thế giới chú ý đến mình. Và sau đó, biến mất khỏi tất cả những danh tiếng anh tạo nên…
Đôi mắt màu lục bảo
Sinh năm 1976 tại Ireland, Cillian Murphy bước chân vào điện ảnh khá muộn khi đã ngoài 30 tuổi. Với vóc dáng không quá nổi trội và tính cách khiêm nhường, trong những năm đầu tiên đến với điện ảnh, nhiều người hoài nghi về năng lực của nam diễn viên tay ngang vốn xuất thân từ một ban nhạc Rock.
Bước ngoặt lớn của Cillian đã đến khi anh nhận được vai diễn đầu tiên trong bộ phim Batman Begins của đạo diễn “quái kiệt” Christopher Nolan vào năm 2005. Bỏ qua những nghi ngại ban đầu về ngoại hình có phần gầy gò, đạo diễn nổi tiếng khi đó đặc biệt ấn tượng bởi giọng nói du dương và ánh mắt xanh lục bảo như thôi miên người đối diện của nam diễn viên. “Anh ấy có đôi mắt đặc biệt ấn tượng và cuốn hút, và tôi liên tục viện cớ để anh ấy bỏ kính cận khi quay cận cảnh” – đạo diễn gạo cội kể lại.
Và từ đó, hàng loạt những sự hợp tác giữa Cillian và Christ suốt 2 thập kỷ đã giúp định hình sự nghiệp điện ảnh của nam diễn viên. Anh lần lượt ghi dấu ấn với các vai diễn đầy thử thách của Nolan như The Dark Knight (2008), Inception (2010), Dunkirk (2017)…
Với dáng vẻ lạnh lùng và bí ẩn, khuôn mặt góc cạnh bất cần, Murphy thường được giao những vai phản diện hoặc nhuốm màu u ám, thậm chí tàn nhẫn. Nhưng vẻ ngoài kì lạ và ánh mắt như xuyên thấu tất cả đã mang đến cho các vai diễn của Murphy chiều sâu trí tuệ hơn là sự đáng sợ bởi sức mạnh. Sự “đi” và “về” cực nhanh giữa hai thái cực “chính – tà” của Cillian Murphy là điều không nhiều diễn viên làm được. David Denby của tờ New Yorker viết: “Cillian Murphy, người có vẻ ngoài như thiên thần có thể trở nên nham hiểm, là một trong những quái vật thanh lịch quyến rũ nhất thế giới.”
Năm 2013, Murphy đến với vai diễn “để đời” của mình: Tommy Shelby – thủ lĩnh băng “Bóng Ma” ở Birmingham. Trước đó, cả đạo diễn Steven Knight và ekip casting đều cho rằng nam diễn viên không giống một tay xã hội đen nguy hiểm, anh có vóc dáng hơi nhỏ bé và nhã nhặn so với nhân vật (Cillian chỉ cao có 1m75, nặng chưa đầy 70 kg). Ngay sau buổi thử vai, trước những e ngại của cả ekip, Cillian nhắn một câu ngắn gọn cho Steven: “Hãy nhớ, tôi là một diễn viên!”
Và quả thực, khả năng biến hóa của tài tử Ireland khiến toàn bộ người xem phải kinh ngạc. Suốt 6 mùa bộ phim lên sóng, nhiều người hâm mộ cho rằng họ không thể hình dung một ai khác có thể trở thành Tommy ngoài Cillian. Nhà phê bình phim Manohla Dargis của tờ New York Times khẳng định rằng Murphy thực sự là “một nhân vật phản diện hoàn hảo như bức tranh” và “màu xanh xám trong đôi mắt của anh ta trông đủ lạnh để đóng băng nước và màu da trắng của anh ta gợi ra nỗi kinh hoàng rợn người“.
Với những biểu cảm gần như đứng giữa ranh giới của lạnh lùng và điên dại, Murphy đã tạo nên một trong những biểu tượng mới của thế giới ngầm mang đặc trưng khí chất Anh Quốc. Với cử chỉ thanh lịch nhưng thâm trầm, khuôn mặt nam tính mang vẻ lãnh đạm pha lẫn cuồng nhiệt, với những bộ suit sang trọng và mái tóc under-cut, thủ lĩnh băng “Bóng ma” của Cillian hoàn toàn thoát ra khỏi những hình tượng mafia trước đó đã trở thành kinh điển của Ý hay Hollywood với những diễn viên cơ bắp hoặc có vẻ ngoài bạo lực. Nam diễn viên Ireland đã đưa nhân vật Tommy Shelby gần như trở thành một biểu tượng mafia mới với trí tuệ và khả năng tính toán, thao túng cả chính trị, kinh tế, và quán xuyến gia tộc. Đàn ông nể sợ anh, phụ nữ thì vừa e dè, vừa chết mê chết mệt.
Nhưng Tommy Shelby dường như chưa phải điểm dừng của Cillian. Sau thành công của Peaky Blinder, nam diễn viên vẫn cần mẫn với những vai phụ để hoàn thiện mình. Sang 2021, Christopher Nolan trao cho anh một “trọng trách” mới – vai diễn về người đàn ông quan trọng và góp phần định hình thế giới, một người đàn ông đứng giữa hai thái cực “ngưỡng mộ” và “căm thù” – “cha đẻ” của bom nguyên tử: J. Robert Oppenheimer.
Thông tin khiến tất cả fan của “sát thủ Bóng Ma” vỡ òa cảm xúc. Cũng như vai Tommy Shelby, khi nam diễn viên được giao vai diễn nặng kí ngay cả với những diễn viên gạo cội nhất, rất nhiều khán giả hoài nghi hoặc tò mò. Tuy nhiên, năng lực thấu cảm, vẻ ngoài kì lạ với ánh mắt như xuyên thấu tất cả, nam diễn viên Ireland đã thuyết phục cả những nhà phê bình điện ảnh khó tính nhất. Oppenheimer ngay lập tức gây bão toàn trên thế giới với hơn 600 triệu USD doanh thu sau 4 tuần công chiếu. Phần nhập vai tuyệt vời cùng ánh mắt sâu thẳm của Cillian dường như là mảnh ghép quan trọng nhất trong cả bộ phim lớn nhất thế kỷ của Nolan.
Với tài năng, sự thông minh cùng sự khắt khe đặc biệt với từng nhân vật, Cillian thực sự đã biến tất cả mọi vai diễn mà anh tham gia trở thành của riêng mình. Trên các diễn đàn về điện ảnh, nhiều người nói rằng bị ám ảnh bởi ánh mắt và biểu cảm của Murphy ngay từ những lần đầu tiên thấy anh trên màn ảnh. Một ánh mắt đủ sức ngưng đọng không gian và khiến tất cả khung hình anh có mặt trở nên đẹp như một bức tranh. Nữ diễn viên gạo cội Helen McCrory (vai diễn dì Poly) trong Peaky Blinder từng nói rằng: “Cậu ấy trông nổi bật một cách lạ thường trên màn ảnh. Bạn ngắm các shot quay của cậu ấy và nghĩ: ‘Trời ơi, ánh sáng đẹp thế nhỉ’, nhưng rồi người ta nhận ra: ‘Không không, chúng ta còn chưa tản sáng mà. Chỉ là Cillian – bản thân cậu ấy vốn đã tự mang ánh sáng”.
Đường đến “Oppenheimer”
Ở tuổi 47, với tài sản chỉ 2 vai chính điện ảnh có vẻ là một thành tích khiêm tốn với một ngôi sao theo trường phải thực lực như Cillian Murphy. Sự thành công bùng nổ của Oppenheimer khiến nhiều khán giả giật mình để nhìn lại nam diễn viên người Ireland, một người diễn viên cảm giác vừa quen vừa lạ, dường như luôn đứng ở ranh giới giữa bình dị và siêu thực. Đôi mắt xanh của anh luôn ám ảnh đâu đó, mà người xem không thể quên, nhưng dường như lại rất mơ hồ với những thông tin vô cùng ít ỏi.
Ít người biết rằng, Oppenheimer không phải vai diễn nhà khoa học đầu tiên của Murphy. Mà trước đây gần 2 thập kỷ, trong bộ phim Sunshine của đạo diễn Danny Boyle, Cillian Murphy đã hóa thân thành nhà vật lý Robert Capa, một thành viên của phi hành đoàn điều khiển tàu vũ trụ để cứu trái đất. Bộ phim không quá thành công nhưng cho thấy sự nhập vai hoàn hảo của Cillian để tạo ra những cảm xúc mãnh liệt, sự hồi hộp và tò mò trong những tầng cảm xúc sâu nhất. Với vai diễn này, Brian Cox đã ca ngợi màn trình diễn của Murphy là “xuất sắc” và là “màn thể hiện tuyệt vời của một nhà vật lý”.
Điều đặc biệt và đáng kính hơn cả ở nam diễn viên Ireland là anh luôn nhẫn nại, say sưa và có sự nghiên cứu một cách nghiêm cẩn trong bất cứ vai diễn dù lớn hay nhỏ, chính hay phụ, thậm chí cả những vai chỉ là thoáng qua trên màn ảnh, và trong bất kì giai đoạn nào của sự nghiệp, dù có nổi tiếng hay không. Cillian luôn thể hiện phong thái của một diễn viên chuyên nghiệp và nỗ lực không ngừng.
Một trong những điều đáng kể nữa ở Murphy là anh không không ngần ngại tin tưởng và “đặt cược” sự nghiệp điện ảnh của mình vào tay đạo diễn thân thiết Christopher Nolan. Murphy không ngần ngại “lăn lộn” qua hàng loạt vai phụ trong bất cứ phim nào, nhận lời bất cứ vai diễn nào của Nolan mà không hề phân vân hay hoài nghi. Đặc biệt, các vai diễn của Nolan đều là những vai gần như “dị biệt”, thậm chí “quái gở”, mà không phải ai cũng đủ “điên rồ” để làm cho tới.
Trước Peaky Blinder, Cillian Murphy được biết đến nhiều với loạt phim The Dark Knight của Nolan. Vai diễn tiến sỹ Scarecrow, một trong những kẻ thù nham hiểm nhất của Batman, kẻ dùng những chất độc gây ảo giác để gieo rắc nỗi sợ cho thành phố Gotham. Dường như, những vai phản diện với những ẩn ức từ thơ ấu và những giằng xé nội tâm luôn là vùng đất để nam tài tử khai thác năng lực diễn xuất đa chiều của mình.
Một vai diễn đáng chú ý trước đó là vai tỷ phú Robert Fischer trong bộ phim nổi tiếng Inception. Đây có thể coi là một vai phụ đặc biệt, gần như là “tiền Oppenheimer”. Vì đất diễn khá ít và phần lớn lại diễn ra trong… não của nhân vật, nên biểu cảm và diễn xuất đòi hỏi những sự hỗn loạn diễn ra ở tầng sâu nhất của não bộ (hay còn gọi là tầng vô thức theo Phân tâm học của Freud). Và hơn ai hết, Cillian Murphy, với đôi mắt xanh sâu thẳm, khuôn mặt lạnh lùng nhưng chứa đựng đầy những xung đột mà không cần quá nhiều “kĩ nghệ”, đã làm nên một Robert Fischer gây ám ảnh không hề mờ nhạt bên cạnh dàn diễn viên lừng lẫy như Leonardo DiCaprio hay Marion Cotillard…
Những năm sau này, những vai diễn với những màn hóa thân đa dạng khác nhau như Jim, người đàn ông cô độc cuối cùng còn sống sót hậu tận thế trong 28 Days Later của Danny Boyle, một người lính trẻ đầy bất an trong Dunkirk của Nolan, vai Emmett trong phim A Quiet Place Part II… Tất cả đã đưa Cillian Murphy trở thành một trong những diễn viên đặc biệt nhất trong thế hệ của mình.
Và rồi cứ thế, Cillian Murphy âm thầm, nỗ lực góp nhặt từng vai diễn, từng thể nghiệm cá tính, từng hình mẫu cho riêng mình, để rồi đĩnh đạc tiến đến với “cú nổ” lớn nhất trong sự nghiệp cho đến hiện tại: Oppenheimer. Một vai diễn với một chút những yếu đuối ngông cuồng của Tommy Shelby, một chút điên rồ và gieo rắc sợ hãi của tiến sỹ Scarecrow, một chút những “vô thức” của Robert Fischer, cộng thêm bệ phóng của “bom nguyên tử” cùng bàn tay nhào nặn xuất chúng của Christopher Nolan, tất cả làm nên một Oppenheimer trở thành bom tấn điện ảnh vĩ đại nhất trong thế kỷ này.
“Đây là lần đầu tiên Nolan chọn tôi vào vai chính, đến giờ vẫn còn hơi sốc một chút, nhưng tất nhiên là hạnh phúc! Đồng nghĩa với việc tôi là mảnh ghép quan trọng của dự án, sẽ có nhiều việc cần làm. Nhưng theo tôi thấy, tôi đang hợp tác cùng một trong những đạo diễn vĩ đại nhất còn sống, nên cũng không có gì phải lo lắng!” – Cillian Murphy nói về lần đầu tiên được tham gia một vai chính trong phim của Nolan.
Trong khi đó, về việc chọn Murphy vào vai chính trong Oppenheimer, đạo diễn Christopher Nolan gọi nó là “một trong những khoảnh khắc yêu thích nhất trong sự nghiệp cầm máy” của ông.
Chống lại sự nổi tiếng
Trong suốt sự nghiệp điện ảnh, từ khi còn là một nghệ sỹ với những vai phụ khiêm tốn, hay những vai mang tính hàn lâm trong những bộ phim “art house”, hoặc khi có hàng triệu người hâm mộ trên toàn thế giới, Cillian Murphy luôn tìm cách “chống lại” sự nổi tiếng.
Ngôi sao Peaky Blinder cho rằng sự nổi tiếng đôi khi phá hoại những cảm xúc hay hành vi tự nhiên của mỗi người. “Tôi nghĩ rằng đó là cách của những nghệ sỹ vĩ đại nhất: họ làm nghệ thuật không vì lý do nào khác ngoài tình yêu nghề, không phải để nổi tiếng hay được chú ý” – nam diễn viên chia sẻ.
Dường như sự nghiệp điện ảnh ngày càng thành công thì Cillian ngày càng phải có những đấu tranh nội tâm dữ dội hơn để cân bằng giữa vai trò một nghệ sỹ trước công chúng và một tâm hồn hướng nội và ưa riêng tư. Anh gần như khép kín và xa lạ với kinh đô điện ảnh, cũng như từ chối tất cả những gì đến từ Hollywood ngoài những vai diễn của mình.
Mặc cho những người hâm mộ cuồng nhiệt của Peaky Blinder luôn mong muốn được nhìn thấy Cillian ngoài đời như một phiên bản của Tommy Shelby trong phim, trong những bộ suite lịch lãm, mái tóc “under cut” trứ danh và điếu thuốc mơ hồ trên môi. Thì ngược lại, diễn viên người Ireland ngoài đời người vô cùng giản dị. Những bức ảnh ít ỏi mà những tay săn ảnh kiên trì nhất chụp được, Cillian Murphy luôn hiện ra trong trang phục đơn giản, quần jeans hoặc quần thể thao thụng, áo thun đơn giản, mái tóc hung vàng hơi lòa xòa.
Với điện ảnh, Cillian gần như có những biến hóa gây sững sờ cho tất cả, thì ở ngoài đời, nam diễn viên chọn cách sống bình lặng và đơn giản, với thể thao, âm nhạc, văn học và lối sống lành mạnh.
Ngoài thời gian trên phim trường, ngôi sao Ireland luôn ngủ ở nhà mỗi đêm và không bao giờ say xỉn. Và dù được hàng nghìn cô gái tôn thờ đến “chết mê chết mệt” trên phim, nam diễn viên thực sự chỉ dành tất cả tình cảm và sự ngưỡng mộ cho vợ mình – nghệ sỹ thị giác Yvonne, người phụ nữ có ngoại hình không quá nổi trội nhưng luôn sâu sắc và đồng cảm. Anh hầu như dành phần lớn thời gian cho gia đình nhỏ của mình, gặp gỡ những người bạn cũ hàng chục năm dù nổi tiếng đến mức nào, Anh cũng luôn đến những quán quen và nhà hàng khiêm tốn, chi tiêu chừng mực dù có khối tài sản ròng lên tới hàng chục triệu USD.
Ngoài điện ảnh, Cillian hầu như luôn từ chối nói về cuộc sống riêng tư và gần như không xuất hiện trên bất kỳ chương trình truyền hình thực tế nào. Và sau hàng loạt những vai diễn đưa anh trở thành một nghệ sỹ Ireland thành công nhất trong thế hệ của mình, anh gần như chẳng bao giờ muốn nhắc đến bất kỉ giải thưởng hay sự ngợi ca nào.
