***
Gần nửa thế kỷ đã trôi qua kể từ khi Ô Sin lần đầu tiên ra mắt khán giả Nhật Bản, nhưng sức hút của bộ phim dường như chưa bao giờ phai nhạt. Câu chuyện về cuộc đời đầy thăng trầm của Tanokura Shin, hay còn gọi là Ô Sin (Oshin), đã chạm đến trái tim của hàng triệu người trên khắp thế giới, vượt qua mọi rào cản về ngôn ngữ và văn hóa, trở thành biểu tượng lớn trên toàn cầu về một người phụ nữ Nhật kiên cường, nghị lực và giàu tình yêu thương.
Bộ phim không chỉ là câu chuyện cá nhân, mà còn là biểu tượng vĩ đại cho sự trỗi dậy phi thường của nước Nhật từ đống tro tàn của Thế chiến II. Khán giả đã thấy được một bức tranh lịch sử chân thực, khắc họa sâu sắc những năm tháng nghèo khó, lạc hậu của nước Nhật sau chiến tranh. Qua cuộc đời Ô Sin, bộ phim tôn vinh văn hóa, lịch sử và đặc biệt là tinh thần gaman (chịu đựng), nỗ lực không ngừng nghỉ và ý chí kiên cường của người Nhật Bản trong suốt những năm đầu và giữa thế kỷ 20.
Câu chuyện có thật về người phụ nữ Nhật Bản
Ô Sin là một bộ phim truyền hình Nhật Bản được ra mắt vào năm 1983, với kịch bản của Hashida Sugako, và nhiều đạo diễn tham gia thực hiện, trong đó quan trọng nhất là ba đạo diễn Eiji Ishida, Seiji Izumi, và Takeshi Kawashima. Phim được coi là một trong những tác phẩm tiêu biểu và trở thành kinh điển, thậm chí được coi là biểu tượng văn hoá của đất nước Nhật Bản trong suốt nhiều thập kỉ qua.
Bộ phim dựa trên câu chuyện thật về cuộc đời của một phụ nữ Nhật Bản là bà Katsu Wada, mẹ của doanh nhân Kazuo Wada, người sáng lập tập đoàn Yaohan và là chủ của một loạt các siêu thị lớn tại ở đất nước mặt trời mọc. Trong phim, biên kịch Hashida đặt tên cho nhân vật chính của mình là Tanokura Shin (hay còn gọi là Oshin – được phiên âm sang tiếng Việt là Ô Sin).
Phim kể cuộc đời đầy thăng trầm của Ô Sin từ thời thơ ấu đến tuổi già, trải dài từ cuối thời kỳ Meiji đến đầu thập niên 1980. Ô Sin phải đối mặt với nhiều khó khăn, thử thách trong cuộc sống, từ việc bị cho đi ở đợ, đối mặt với thiên tai, chiến tranh, rồi kiên cường một mình gây dựng sự nghiệp và nuôi dạy con cái.
Quá trình sản xuất Ô Sin là một hành trình dài đầy thách thức và đánh dấu những nỗ lực không ngừng nghỉ của cả đoàn làm phim. Với 297 tập phim, kéo dài hơn một năm phát sóng, đoàn làm phim đã phải đối mặt với nhiều khó khăn về kinh phí, lịch trình và cả sự thay đổi diễn viên. Ba nữ diễn viên đã lần lượt đảm nhận vai Ô Sin ở các giai đoạn khác nhau của cuộc đời, diễn viên nhí Kobayashi Ayako đóng vai Oshin lúc nhỏ (từ 6 đến 10 tuổi), nữ diễn viên Tanaka Yūko đảm nhiệm vai diễn Ô Sin trưởng thành (từ 16 đến 46 tuổi), và nữ diên viên Otowa Nobuko trong vai Oshin lúc về già (từ 50 đến 84 tuổi).
Dù vậy, sự chuyển giao này diễn ra mượt mà đến mức khán giả hầu như không nhận ra sự khác biệt. Ekip làm phim cũng phải dành nhiều năm thu thập tư liệu và phỏng vấn nhiều nhân vật có thật khác nhau xây dựng nên tất cả các nhân vật trong bộ phim cho thật sống động và thực tế.
Tuy nhiên, do quá chân thực với nhiều góc khuất của xã hội Nhật Bản, đặc biệt là sự nghèo khó và bất công, đặc biệt đối với người phụ nữ phải chịu đựng trong quá khứ. Điều này khiến nhiều người lo ngại rằng bộ phim sẽ gây ra tranh cãi và ảnh hưởng đến hình ảnh của đất nước. Cho nên ban đầu Ô Sin bị nhiều đài truyền hình Nhật Bản, bao gồm cả NHK, từ chối phát sóng. Phải sau rất nhiều khó khăn và sự cố gắng của cả đoàn phim, phim mới được Mikio Kawaguchi – một quan chức chính phủ nhìn ra giá trị của bộ phim và phê duyệt để đến được với khán giả vào năm 1983, đúng vào thời điểm người dân Nhật đang dần hồi phục sau chiến tranh và kinh tế bắt đầu khởi sắc.
Ngay khi ra mắt, Ô Sin đã tạo nên một cơn sốt chưa từng có tại Nhật Bản, thu hút hàng triệu khán giả theo dõi từng tập phim, với tỷ lệ người xem cao nhất trong lịch sử Nhật Bản (62,9%). Bộ phim không chỉ thành công về mặt thương mại mà còn nhận được sự công nhận rộng rãi từ giới phê bình và khán giả, trở thành một trong những tác phẩm truyền hình kinh điển nhất của Nhật Bản.
Bên cạnh câu chuyện chính về cuộc đời Ô Sin, bộ phim còn lồng ghép nhiều chi tiết độc đáo, đắt giá về văn hóa và lịch sử Nhật Bản. Từ những phong tục tập quán truyền thống, trang phục đặc trưng của từng thời kỳ, đến những biến cố lịch sử quan trọng như trận động đất Kanto năm 1923 hay Thế chiến thứ hai, tất cả đều được tái hiện một cách chân thực và sống động.
Ô Sin đã chinh phục khán giả tại 68 quốc gia với phụ đề hoặc thuyết minh bằng nhiều ngôn ngữ khác nhau, và để lại tiếng vang lớn ở bất cứ nơi nào được công chiếu. Phim tạo nên một cơn sốt và để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng khán giả toàn cầu ngay trong thời đại internet còn hạn chế. Tại Việt Nam, bộ phim tạo nên một sức hút chưa từng có khi ra mắt năm 1994, trở thành bộ phim truyền hình lồng tiếng Việt đầu tiên. Thậm chí, tên gọi “Ô Sin” đã đi vào ngôn ngữ đại chúng tại Việt Nam, trở thành một từ để chỉ “người giúp việc gia đình”.
Năm 1984, đạo diễn Sanrio đã cho dựng thành phim hoạt hình về Ô Sin thời trẻ. Năm 2013, đạo diễn Togashi cũng thực hiện phiên bản điện ảnh của bộ phim với phần kịch bản được dựa theo phiên bản truyền hình trước đó. Phiên bản điện ảnh tập trung vào giai đoạn thời thơ ấu của nhân vật Ô Sin, quãng thời gian cô bé còn sống cùng gia đình và phải đi ở đợ tại tỉnh Yamagata với bối cảnh được thực hiện chính tại Yamagata.
Tại Việt Nam, ekip các nghệ sĩ nổi tiếng như đã tham gia lồng tiếng cho bộ phim, như NSND Lan Hương (trong vai bà Kumi), Nghệ sĩ Văn Hiệp (vai ông Gemamon), nghệ sĩ Trần Nhượng, Hương Dung, Đỗ Kỷ, Bích Ngọc, cùng phần dẫn chuyện của NSUT Kim Tiến. Chính những lời thoại đầy cảm xúc, sống động này đã góp phần làm cho bộ phim Ô Sin đã tìm được chỗ đứng trong lòng độc giả Việt Nam trong suốt nhiều thập kỉ qua. Ô Sin cũng được đánh giá là một trong những bộ phim nước ngoài thành công nhất tại Việt Nam, góp phần đưa phim truyền hình nước ngoài đến gần hơn với khán giả Việt.
Phim truyền hình Nhật Bản có sức ảnh hưởng nhất mọi thời đại
Vượt khỏi giới hạn một bộ phim truyền hình thông thường, Ô Sin trở thành bộ phim truyền hình có sức ảnh hưởng nhất mọi thời đại. Thông qua câu chuyện về cuộc đời của một phụ nữ Nhật Bản, bộ phim truyền tải những thông điệp sâu sắc về tình yêu thương, sự hy sinh, lòng kiên trì và khả năng vượt qua nghịch cảnh.
Bộ phim cũng vượt ra khỏi biên giới Nhật Bản, trở thành một tác phẩm nghệ thuật đại chúng giàu giá trị nhân văn, có sức ảnh hưởng trên toàn châu Á và nhiều nước trên thế giới. Hình tượng nhân vật Ô Sin cũng vươn xa khỏi khuôn khổ bộ phim, trở thành biểu tượng của người phụ nữ kiên cường, không bao giờ gục ngã trước khó khăn. Sự kiên cường và ý chí vươn lên của Oshin đã tiếp thêm sức mạnh cho tất cả những người đang đối mặt với khó khăn trong cuộc sống, trở thành nguồn cảm hứng cho hàng triệu người trên khắp thế giới.
“Đây là một câu chuyện cảm động về sức mạnh của tình mẫu tử và ý chí sinh tồn. Bộ phim đã vượt qua ranh giới quốc gia để trở thành một tác phẩm kinh điển của truyền hình thế giới” – Tadao Sato, Nhà phê bình điện ảnh nói về bộ phim.
Tại Nhật Bản, tên gọi Ô Sin được đi vào trong văn hoá một cách sâu sắc, người dân Nhật Bản dùng từ “Ô Sin” để chỉ những điều liên quan đến sự kiên nhẫn và sự tôn trọng. Bộ phim còn tạo ra nhiều trào lưu và những khái niệm mới trong xã hội Nhật Bản như “Oshin Diet” (chế độ ăn kiêng khắc khổ), “Oshin Yokozuna” (biệt danh của võ sĩ Sumo Takanosato, người vượt qua bệnh tật để thành công), hay “Oshin Line” (tên một tuyến đường sắt nổi tiếng). Một con tàu nổi tiếng xuôi dòng sông Mogami (Tohoku, Nhật Bản) được đặt tên là “Oshin Line”. Ở Iran, từ Oshin cũng được thể hiện trong cuốn tiểu thuyết Persepolis của nhà văn Marjane Strapi.
Không chỉ là câu chuyện về một cá nhân, Ô Sin còn là biểu tượng nghệ thuật phản chiếu hình ảnh của đất nước Nhật Bản, một quốc gia đã vươn lên từ đống tro tàn sau Thế chiến thứ hai để trở thành một cường quốc kinh tế và công nghệ hàng đầu thế giới. Sự kiên trì, nhẫn nại và ý chí quật cường không bao giờ bỏ cuộc của Oshin cũng chính là những phẩm chất đã giúp Nhật Bản đạt được những thành tựu kỳ diệu trong thế kỷ 20 và trở thành một cường quốc hàng đầu thế giới như hiện tại.
Vượt qua thời gian và không gian, Ô Sin không chỉ là một bộ phim truyền hình, mà còn là một biểu tượng văn hóa vượt thời gian, một di sản người Nhật dành tặng cho cả thế giới. Những giá trị nhân văn mà bộ phim truyền tải vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay. Câu chuyện về Ô Sin sẽ mãi là nguồn cảm hứng bất tận cho những ai đang tìm kiếm sức mạnh và hy vọng trong cuộc sống.
