—
Oppenheimer – một “cú nổ” với tầm vóc vĩ đại được tung ra giữa giai đoạn cả thế giới còn đang chơi vơi để tái cấu trúc và định hình lại thẩm mỹ sau nhiều năm đại dịch khiến tất cả bất ngờ xen lẫn thoả mãn. 7 giải quan trọng nhất tại Oscar năm nay là điều không khó để đoán định cho bộ phim về người chế tạo ra Bom nguyên tử.

Và cho dù vẫn còn nhiều tranh cãi, như chính cuộc đời của Nhà vật lý học Oppenheimer, thì Oscar vẫn là bức tranh quan trọng và đậm nét về xu hướng cũng như tư tưởng điện ảnh của thời đại chúng ta đang sống.

Phim bom tấn trở lại đường đua

Đại thắng của Oppenheimer với 7 giải thưởng quan trọng nhất tại Oscar lần thứ 96 là kết quả không gây nhiều bất ngờ, nhưng là một cái kết tròn trịa cho một năm với nhiều những thể nghiệm điện ảnh mạnh mẽ và quyết liệt hơn của Hollywood nói riêng và điện ảnh toàn cầu nói chung. Một “cú nổ” với tầm vóc lớn lao được tung ra giữa giai đoạn cả thế giới còn đang chơi vơi để tái cấu trúc và định hình lại thẩm mỹ sau nhiều năm đại dịch khiến tất cả bất ngờ xen lẫn thoả mãn. Dù còn nhiều tranh cãi, bộ phim thực sự là một tác phẩm mang quy mô lớn về tổng thể, với những sáng tạo và cống hiến trong một giai đoạn hồi phục còn nhiều khó khăn của điện ảnh.

Không chỉ trong giai đoạn covid với những ảm đạm của rạp chiếu phim, trong cả thập kỷ này, với sự phát triển mạnh mẽ của các nền tảng số, sự đầu tư cho những bộ phim ra rạp ngày càng dè dặt hơn. Những năm gần đây, những dự án điện ảnh “bom tấn” với mức đầu tư lớn trên 100 triệu USD dù vẫn lác đác ra rạp nhưng gần như bị thất sủng, cho dù “lọt” đề cử cũng thường “thua đau” trước những đối thủ nhỏ bé, khiêm tốn hơn về quy mô, tầm vóc khiến các nhà sản xuất đau đầu. Sự đổ bộ của những hãng phim tư nhân với những bộ phim độc lập thiên về cảm xúc, truyền cảm hứng, cùng sự vươn mình trỗi dậy của các hãng phim châu Á khiến các “ông lớn” Hollywood thu hẹp dần về quy mô đầu tư.

Với nhiều chuyên gia, những cái tên được được xướng lên tại khán phòng của Nhà hát Dolby (Mỹ) như Oppenheimer, The Zone of Interest, Killers e Flowerof th Moon, Anatomy of a Fall, hay Poor Thing… cho thấy những khát khao bứt phá khỏi những cách kể chuyện cũ để tìm một hướng đi mới, là cột mốc quan trọng đánh dấu sự trở lại đường đua của dòng phim bom tấn sau nhiều năm ảm đạm của phòng vé Hollywood.

Từ Oppenheimer, những hi vọng mới về những cuộc đầu tư và những thương vụ điện ảnh khổng lồ hứa hẹn sẽ mang đến cho khán giả những tác phẩm mang tầm vóc lớn lao hơn nữa, sau một loạt những cú “flop” của những bộ phim đình đám những năm trước như The Marvels, Aquaman, hay Black Adam…

Thành công Oppenheimer mở ra những tia hi vọng mới cho sự trở lại đường đua của dòng phim bom tấn với những “siêu” trải nghiệm điện ảnh được tạo nên bởi kinh phí lớn. Những bộ phim kéo khán giả buộc phải ra rạp thay vì thưởng thức qua các nền tảng trực tuyến. Tuy nhiên, đây cũng là bài toán khó hơn ở thời đại này cho các nhà làm phim khi buộc phải thoả mãn nhu cầu ngày càng khắt khe hơn của khán giả, với những thách thức về việc phải cân đối giữa yếu tố nghệ thuật, hàn lâm và thị trường. Gần 1 tỷ USD doanh thu phòng vé từ kinh phí 100 triệu USD là con số “biết nói” đáng mơ ước buộc mọi nhà làm phim buộc phải tự thay đổi mình giữa nhu cầu điện ảnh của công chúng ngày nay.

Những điều Hollywood muốn nói cho ngày hôm nay

Dù không có quá nhiều kịch tính, nhưng Oscar lần thứ 96 mang đến những câu chuyện khiến cả thế giới tập trung vào đó để bình luận, để bày tỏ quan điểm, thậm chí tranh cãi. Không còn nhiều ve vuốt hay chữa lành, là một năm mà những nhà làm phim dũng cảm và quyết liệt hơn để đưa những câu chuyện phức tạp và dữ dội nhất lên màn ảnh.

Ngay từ các đề cử, phần lớn các bộ phim tại Oscar năm nay không thiên về tình yêu đôi lứa thuần tuý hay tình cảm gia đình, mà hướng đến những vấn đề lớn hơn như lịch sử nhân loại, triết học hay xung đột sắc tộc. Chiến thắng của Oppenheimer càng tô điểm đậm nét hơn về tư tưởng này trong dòng chính kịch của Viện Hàn lâm Mỹ.

Những năm gần đây, những nhà làm phim châu Á thành công trong việc đưa ra thế giới những câu chuyện về nội tâm và xã hội của người Á Đông vốn còn đầy bí ẩn và hấp dẫn trong mắt phương Tây. Ngược lại, điện ảnh Mỹ và phương Tây vẫn luôn mang sức mạnh về tầm vóc của những câu chuyện có tính vĩ mô, về lịch sử hình thành nền công nghiệp và cuộc cách mạng khoa học của nhân loại, những điều mà những nền điện ảnh đến từ phần còn lại của địa cầu khó mà vượt qua được.

Oppenheimer, cùng Christopher Nolan cho thấy sức mạnh nội lực của điện ảnh Hollywood vẫn chưa bao giờ là cạn kiệt. Bộ phim là màn trình diễn sức mạnh của “toàn bộ sức mạnh công nghiệp và đổi mới khoa học của nước Mỹ… Cho dù nó tốt hay xấu, chúng ta đều đang sống trong thời đại của Oppenheimer. Vì vậy tôi muốn cống hiến điều này cho những người kiến tạo hoà bình ở khắp mọi nơi”- chủ nhân của giải Nam chính xuất sắc nhất Oscar năm nay, Cillian Murphy phát biểu.

Oscar lần thứ 96 năm nay cũng vinh danh những tác phẩm dành cho phái nữ: Anatomy Of A Fall của nữ đạo diễn Justine Triet, giải Oscar đầu tiên cho nữ diễn viên da màu người Mỹ Da’Vine Joy Randolph trong The Holdovers, và đặc biệt là phần thể hiện táo bạo của Emma Stones trong Poor Things… tất cả đánh dấu một thời đại của những người phụ nữ mạnh mẽ và dám dấn thân, mở rộng cánh cửa vào kinh đô điện ảnh cho phụ nữ thuộc mọi sắc tộc trên khắp thế giới.

Ở một nhánh nhỏ hơn, phim hài kịch American Fiction được trao giải Kịch bản chuyển thể hay nhất như một lát cắt nhỏ nhưng trực diện vào những vấn đề của xã hội Mỹ đương đại. Bộ phim châm biếm thói đạo đức giả, phê phán nạn phân biệt chủng tộc của nền công nghiệp sáng tạo Mỹ một cách sâu sắc và dí dỏm, cũng ngầm thể hiện tinh thần đa sắc tộc, bài trừ nạn #oscarsowhite đã trở thành tường thành định kiến trong tư duy của nhiều thế hệ.

Sau nhiều năm liên tiếp với việc trao những giải thưởng danh giá nhất cho những nghệ sĩ gốc Á, Phi thay vì nghệ sĩ da trắng tại Oscar, Viện Hàn lâm Mỹ có lẽ đang vươn tới một hệ giá trị mới với việc tái tạo uy tín và niềm tin. Cùng với đó, cũng là những khao khát cho những “cú nổ lớn” hơn của điện ảnh để “san phẳng” và tái tạo, mở ra những cánh cửa tự do hơn cho điện ảnh toàn cầu trong một giai đoạn mới.

Và cũng như bất kì giải thưởng nào khác, Oscar cũng không tránh khỏi những nuối tiếc và những tranh luận về tính công bằng. Nhưng có lẽ, bất kì giải thưởng nào cũng đều chỉ là một kênh tham chiếu cho những ai tin vào đó, là những dấu ấn trong một hành trình cống hiến trong nghề nghiệp của các nghệ sĩ. Và sau tất cả, nghệ thuật đích thực sẽ luôn tồn tại mãi với thời gian, và giải thưởng lớn nhất có lẽ vẫn là trong lòng người hâm mộ.

“Điện ảnh đã hơn 100 tuổi, đi lên từ tranh vẽ và kịch. Ta không biết rồi điện ảnh sẽ phát triển như thế nào trong tương lai, nhưng biết rằng ta được góp một phần ý nghĩa trong sự tiến hóa đó mang lại ý nghĩa vô cùng to lớn đối với tôi” – Đạo diễn vừa giành giải Oscar – Christopher Nolan chia sẻ trong bài phát biểu của mình.