—
“Một số người nghe thấy giọng nói từ bên trong chính con người họ, rất rõ ràng, và họ sống với những gì họ nghe thấy. Những người đó hoặc trở nên điên rồ, hoặc trở thành huyền thoại…”

Mùa thu những năm đầu tiên của thế kỷ XX, tiếng nói của người da đỏ già nua chầm chậm vang lên trong ánh lửa của xứ Motana lạnh giá. Ông kể về cuộc đời của những con người năm ấy, trong vòng quay của số phận, và ông kể về Tristan, chàng trai của mùa thu, chàng trai của huyền thoại.

Và cứ thế, câu chuyện huyền thoại về mùa thu ấy cứ mãi ngân nga cho đến nhiều năm sau này…

Ám ảnh của chiến tranh

Huyền thoại mùa thu (Legend of the fall) là câu chuyện kể về gia đình đại tá Colonel Ludlow (Anthony Hopkins) và ba người con trai của ông là Tristan Ludlow (Brad Pitt), Alfred Ludlow (Aidan Quinn) và Samuel Ludlow (Henry Thomas). Ngài đại tá, vì bất mãn trước sự dối trá và độc ác của chính phủ Mỹ với những người dân bản địa và người da đỏ, đã quyết định về hưu sớm và đưa cả gia đình chuyển đến Motanaxa xa xôi khai hoang và sinh sống. Ông đã rời bỏ cuộc chiến trong nỗi thất vọng tột cùng, và nghĩ rằng có thể xây dựng một cuộc sống mới êm đềm nơi đây. Tuy nhiên, mọi việc không đơn giản như ông nghĩ.

Cho tới khi ba cậu con trai trở nên cứng cáp, vợ của ngài đại tá, bà Isabella đã quyết định rời bỏ Montana vào một ngày mùa đông khủng khiếp. Bà nói không thể chịu được mùa đông khắc nghiệt nơi đây, bà sợ những con gấu. Và bà đã không trở lại, mặc cho ba cậu con trai của mình cứ lớn dần nơi thảo nguyên.

Những sự quay lưng ra đi ấy dường như đã nhen nhóm trong lòng tất cả những người đàn ông trong nhà Ludlow, đặc biết là Tristan những sự thất vọng và oán hận ngày càng lớn về con người. Cũng giống như cái cách mà đại tá Ludlow luôn không ngừng bất mãn và căm thù chính phủ Mỹ trong suốt những năm tháng sau này của cuộc đời mình.

Đại tá Ludlow không phải là nhân vật chính của câu chuyện, nhưng xuyên suốt trong mạch phim, những ám ảnh và ẩn ức về chiến tranh trong lòng ông dường như vẫn bao trùm lên toàn bộ câu chuyện. Mà Tristian, người con trai thứ hai, người giống và được ông yêu thương nhất, cũng là nhân vật trung tâm của bộ phim, là người gần như bị ảnh hưởng trực tiếp và nặng nề nhất. Cho tới khi mất đi người em trai út Samuel trong cuộc chiến, thì Tristan đã trở nên vĩnh viễn mất đi niềm tin vào tình yêu và những điều tốt đẹp.

Tristan không trở về trong nhiều năm sau đó. Con quỷ dữ trong người anh đã theo đuổi anh khắp nơi. Và tất cả những trốn chạy, nổi loạn và bất cần của người con trai thứ hai nhà Ludlow ấy trong suốt nhiều năm sau này, đều là những cố gắng để thoát khỏi những ám ảnh về sự mất mát đó, nhưng sự thực là không thể.

Trước đó, tiểu thuyết Huyền Thoại Mùa Thu của Jim Harrison được coi là một trong những tác phẩm tiêu biểu về cuộc sống của gia đình Ludlow, vốn là một gia đình người Cornish (một tộc người nhập cư có nguồn gốc từ Cornwall và đảo Scilly ở Vương quốc Anh, nhưng không được Mỹ công nhận). Cho nên tâm thế bất mãn và chống đối chính phủ Mỹ của những người đàn ông trong gia đình Ludlow luôn tiềm tàng, ngay cả cái cách luôn phấn đấu cho sự nghiệp chính trị của người anh cả Alfred cũng chỉ là một cách trốn tránh và chối bỏ quá khứ cũng như nguồn gốc của mình.

Không miêu tả trực diện về chiến tranh, nhưng chỉ với một vài lát cắt nhỏ, những ám ảnh khôn nguôi về chiến tranh mất mát, sự chờ đợi vô vọng của những người đàn bà nơi quê nhà, những đau thương thù hận có thể thấy ở bất cứ đâu, trong bất cứ con người nào dù ở phe chính nghĩa hay phi nghĩa, khiến cho bộ phim mang đậm giá trị lịch sử, thời đại và còn nguyên ý nghĩa cho đến tận bây giờ.

Vòng tròn định mệnh

Huyền Thoại Mùa Thu là một trong những bộ phim được sản xuất năm 1994 của đạo diễn người Mỹ Edward Zwick, chuyển thể từ tiểu thuyết viết năm 1979 của tác giả Jim Harrison.

Bối cảnh của phim trải dài từ trước Thế chiến thứ nhất qua Thời kỳ cấm đoán (Prohibition Era) của Hoa Kỳ, tới thập niên 1920 và kết thúc vào năm 1963, đánh dấu bằng cái chết của Tristan.

Huyền Thoại Mùa Thu là sự đan cài của những vòng tròn của những bắt đầu và kết thúc, của quy luật nhân – quả kì lạ của số phận. Tristian đã làm bị thương một con gấu trong những năm đầu đời, và kết thúc khi anh đã là một ông già vào năm 1963, ở vùng đồi núi, truy tìm theo dấu vết con gấu năm xưa và bất ngờ bị gấu tấn công. Tristian chối bỏ tình yêu, rồi cuối cùng anh cũng mãi mãi không có được tình yêu của cuộc đời mình, Susannah, người yêu Tristan hơn cả cuộc đời mình, đã tự sát. Anh bất chấp luật lệ, buôn rượu lậu, và phải trả giá đau thương bằng chính cái chết của vợ mình – Isabelle II.

Dù mang màu sắc huyền thoại, nhưng các nhân vật của Huyền Thoại Mùa Thu đều hiện lên hết sức “con người”, với những day dứt của những xúc cảm không thể kìm nén, những tranh đoạt, hận thù, những sai lầm và cả những trả giá. Đó là những huyền thoại về con người, về những bất ổn trong tâm tưởng mà dù cố gắng cũng không thể thoát ra được.

Nhân vật nữ trung tâm của bộ phim, Susannah (Julia Ormond), người chiếm được tình cảm của cả ba người đàn ông nhà Ludlow, cô như bù đắp cho sự thiếu hụt về hính bóng phụ nữ mà bà Isabelle đã để lại, cô là biểu tượng về tình yêu và sự hi sinh trong bộ phim. Dù nhân vật của cô mang nhiều tranh cãi về sự thiếu nhất quán, nhưng mối tình của Susannah và Tristan mang đến cho bộ phim đã mang đến cho khán giả những cảm xúc vừa bùng cháy dữ dội lại vừa day dứt khôn nguôi.

Trước đó, vai diễn Susannah đã được chọn cho Gwyneth Paltrow, nhưng vì những lý do cá nhân, Gwyneth đã từ chối. Cơ hội được trao cho Julia Ormond, và cô thực sự đã có sự thể hiện xuất sắc, vô cùng nữ tính và mềm mại bên cạnh một Brad Pitt nam tính vô cùng.

Brad Pitt – dấu ấn một huyền thoại

Trước Huyền thoại mùa thu, Brad Pitt mới chỉ là một diễn viên có chút tiếng tăm ở Hollywood qua một vài vai diễn như Thelma & Louise năm 1991, A River Runs Through It năm 1992 hay Interview With The Vampire năm 1994. Tuy nhiên, mức ảnh hưởng của nam diễn viên vẫn chỉ dừng lại ở mức trung bình và chưa thực sự nổi bật tại kinh đô điện ảnh.

Nhưng ngay sau vai diễn ma cà rồng khát máu và cô độc của Interview With The Vampire, thì cùng trong năm ấy, Huyền thoại mùa thu đã đến với Brad Pitt như một định mệnh. Dù trước đó, vai diễn Tristian vốn được đạo diễn Edward Zwick giao cho Johnny Depp, nhưng vì quá bận với những dự án khác, nam tài tử đã từ chối vai diễn này.

Huyền Thoại Mùa thu là một trong những bộ phim có thành công vượt trội về doanh thu với hơn 160 triệu USD ngay lần đầu tiên công chiếu, vượt ngoài sự tưởng tượng so với 30 triệu USD tiền sản xuất ban đầu.

Tuy nhiên, về mặt chất lượng thì bộ phim cũng gây ra nhiều tranh cãi. Những người phê bình của The Washington Post cho rằng bộ phim sử dụng quả nhiều những cảnh quay phong cảnh góc rộng khiến bộ phim trở nên nhạt nhòa.

Trên trang đánh giá phim ảnh Rotten Tomatoes danh tiếng của Mỹ, bộ phim nhận được phân nửa những đánh giá ở điểm trung bình. Phóng viên Janet Maslin của tờ New York Times nhận xét: “Bộ phim thực sự đã đã bị biên tập quá nhiều so với những cảnh quay gốc, khiến cho những màn trình diễn của diễn viên bị lu mờ đi, phần âm nhạc trở nên quá mượt mà và cảnh miền Tây nước Mỹ thì đẹp như trong những tấm bưu thiếp“.

Nhưng, ngay cả khi bộ phim bị đánh giá là trống rỗng và rườm rà, thì vai trò và sức ảnh hưởng của Brad Pitt trong bộ phim gần như là trở thành “huyền thoại” của lịch sử điện ảnh. Hình ảnh một Tristan với mái tóc vàng tung bay trong gió, ánh mắt xanh thẳm, oai hùng cưỡi chú ngựa đầu đàn trên thảo nguyên đã trở thành một biểu tượng của một người hùng vừa dũng mãnh vừa cô độc, như một vị thần đầy bi tráng và lãng mạn. Giống như tên gọi của chàng – Tristan cũng được lấy từ tên vị thần trong sử thi của người Cornish. Tristan là hiện thân của tinh thần tự do, nổi loạn của thổ dân, anh chỉ tuân theo các nguyên tắc đạo đức của chính mình, cho dù không phải lúc nào điều đó cũng đúng với chuẩn mực của xã hội.

Có thể nói, vai diễn Tristan đã biến Brad Pitt trở thành “người tình trong mộng” của hàng triệu khán giả nữ trên toàn thế giới. Vai diễn đã trở thành kinh điển dành riêng cho Brad Pitt mà rất nhiều vai diễn sau này của nam diễn viên cũng không thể vượt qua được. Thậm chí, một số chi tiết về cuộc đời của Tristan còn mang tính dự đoán cho sự nghiệp của Brad Pitt sau này, như câu nói từ đầu bộ phim “Một số người nghe thấy giọng nói từ bên trong chính con người họ… hoặc trở nên điên rồ, hoặc trở thành huyền thoại “, Brad Pitt thực sự đã trở thành một huyền thoại của điện ảnh.